We wtorek Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport dotyczący kontroli programu Polskie Szwalnie, w tym projekt Stalowa Wola. Jaki poinformowała NIK kontrolę przeprowadzono w związku z doniesieniami medialnymi, według których program „Polskie Szwalnie” kosztował ponad ćwierć miliarda złotych, efektem było wyprodukowanie milionów sztuk maseczek nie nadających się do użytku, zaś fabryka w Stalowej Woli nie wyprodukowała ani jednej maseczki. W trakcie przeprowadzonej kontroli analizie poddane zostały m.in. umowy zawierane w ramach programu. Wynika z niej, że w przypadku 10 z 13 umów zawartych przez Agencję Rozwoju Przemysłu nie było możliwości wskazania kto, kiedy i na jakiej podstawie zdecydował o ich zawarciu. Natomiast, jak napisano w raporcie: „Zupełnym fiaskiem zakończył się realizowany także przez Agencję projekt Stalowa Wola, w ramach którego, mimo zakupu dziewięciu linii produkcyjnych, poza produktami testowymi nie wyprodukowano ani jednej maseczki”.
Celem projektu „Stalowa Wola” było uniezależnienie się od zagranicznych dostawców produktów ochrony osobistej. Temu miał służyć zakup dziewięciu zautomatyzowanych linii technologicznych do produkcji różnego rodzaju maseczek ochronnych. Stan ten potwierdzili kontrolerzy NIK w w styczniu 2022 r w hali produkcyjnej w Stalowej Woli. Jednak zaraz potem, jeszcze w pierwszym kwartale 2022, ARP rozpoczęła przenoszenie linii do Radomia. Według ARP produkcja wyrobu medycznego w stalowowolskiej hali wymagałaby przeprowadzenia tam kosztownych remontów. Inaczej było w przypadku Radomia, bo tam hala była w trakcie modernizacji, więc można ją było przystosować do takiej produkcji. Podsumowując część kontroli dotyczącej projektu „Stalowa Wola” NIK w raporcie napisała: „Mimo że Agencja poniosła znaczne koszty w związku z realizacją projektu Stalowa Wola, produkcja maseczek nie została uruchomiona i zakończyła się na etapie testowym”. W raporcie nie podano wielkości kwot, tłumacząc, że są to „wyniki kontroli, które są chronione tajemnicą przedsiębiorstwa”. W odpowiedzi na raport NIK Agencja Rozwoju Przemysłu poinformowała we wtorkowym oświadczeniu, że:
„Wszystkie pieniądze wydane przez ARP S.A. na program 'Polskie szwalnie’ służyły ratowaniu życia i zdrowia ludzkiego oraz wsparciu polskich przedsiębiorców i pracowników z branży tekstylno-odzieżowej. Cel ten udało się zrealizować. Natomiast wnioski i zalecenia NIK wdrażamy na bieżąco”
oraz:
„Podczas długotrwałej kontroli ARP S.A. zgłosiła liczne zastrzeżenia do ocen formułowanych przez NIK. Wyrażamy zadowolenie, iż w raporcie uwzględniono szereg argumentów przedstawionych przez ARP S.A. Jednocześnie stanowczo nie zgadzamy się z krytyką NIK, która nie uwzględnia szczególnego kontekstu, w jakim powstawał program 'Polskie Szwalnie’
Całość oświadczenia ARP oraz link do raportu NIK można znaleźć można przeczytać pod artykułem na stronie Radia Leliwa:
Raport NIK:
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/program-polskie-szwalnie.html
Oświadczenie ARP:
„ARP S.A. zapoznała się z opublikowanym raportem NIK dot. realizacji programu „Polskie szwalnie”, w którym przedstawiono wnioski dotyczące jej roli w realizacji zadań powiązanych z ww. programem.
Podczas długotrwałej kontroli ARP S.A. zgłosiła liczne zastrzeżenia do ocen formułowanych przez NIK. Wyrażamy zadowolenie, iż w raporcie uwzględniono szereg argumentów przedstawionych przez ARP S.A. Jednocześnie stanowczo nie zgadzamy się z krytyką NIK, która nie uwzględnia szczególnego kontekstu, w jakim powstawał program „Polskie Szwalnie”.
W marcu 2020 r. Polska, tak jak wszystkie inne kraje, znalazła się w bezprecedensowej sytuacji wywołanej przez pandemię koronawirusa. Brak skutecznych narzędzi do walki z wirusem sprawił, że jedynym sposobem na zatrzymanie rozprzestrzeniania się epidemii było stosowanie środków ochrony osobistej, zwłaszcza osłon twarzy. Z dnia na dzień maseczki stały się towarem deficytowym, a ich cena dramatycznie wzrosła. Nie można było ich wyprodukować w dostatecznej ilości na polskim rynku, a także importować z zagranicy.
„Polskie szwalnie” był odpowiedzią na sytuację kryzysową na rynku produktów ochrony osobistej. Jego celem było wyprodukowanie 100 mln maseczek. Cel został zrealizowany z nawiązką. ARP S.A. dostarczyła ponad 170 mln maseczek różnego typu, wyprodukowanych zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego. Maseczki trafiły nie tylko do obywateli, ale także do szpitali.
Realizacja projektu „Polskie szwalnie” przyczyniła się niewątpliwie do ochrony zdrowia i życia wielu ludzi. Jednocześnie była istotnym wsparciem dla polskich firm, które w wielu wypadkach pozbawione zamówień, skazane były na upadłość. Równie istotnym rezultatem działań ARP S.A. była stabilizacja rynku produktów ochrony osobistej, który w pierwszych miesiącach stał się wręcz rynkiem spekulacyjnym.
Program „Polskie szwalnie” realizowany był w warunkach, w których szacowanie ryzyka biznesowego było obarczone ogromnym marginesem błędu. Bezprecedensowy charakter pandemii sprawił, że procedury operacyjne działania ARP S.A. musiały ewoluować niemal z dnia na dzień – zadanie tym trudniejsze, że zdecydowana większość pracowników spółki pracowała zdalnie. Stawką była poprawa bezpieczeństwa sanitarnego. Od początku projekt „Polskie Szwalnie” nastawiony był na realizację konkretnego interesu publicznego, jakim było bezpieczeństwo zdrowotne Polaków, a sama ARP S.A. nigdy nie prowadziła w tym zakresie działalności komercyjnej. Wszystkie środki przeznaczone przez ARP S.A. na program „Polskie szwalnie” służyły ratowaniu zdrowia i życia ludzi.
Ważnym elementem działań ARP S.A. mających na celu zapewnienie Polakom środków ochrony osobistej jest także zabezpieczenie infrastruktury do ich produkcji . Do zakładu w Stalowej Woli, na który ARP S.A. oddała własną nowoczesną halę i zakupiono dziewięć specjalistycznych linii produkcyjnych. Zmiana sytuacji pandemicznej i stabilizacja rynku sprawiły, że rozpoczęcie produkcji kolejnych partii maseczek nie było konieczne. Linie produkcyjne pozostają jednak zabezpieczone, zakonserwowane i gotowe do rozpoczęcia pracy. Jeśli zajdzie taka potrzeba ARP S.A. będzie gotowa po raz kolejny dostarczać środki ochrony osobistej.
Bez uwzględnienia szerokiego kontekstu, w jakim przyszło działać ARP S.A. przy programie „Polskie szwalnie”, ocena działań spółki pozostaje nieadekwatna. ARP S.A zdecydowanie protestuje wobec pochopnych uproszczeń i publicystycznych skrótów myślowych, które nie powinny mieć miejsca w analizie działalności spółki. Przypominamy, że program „Polskie szwalnie” był już przedmiotem medialnej krytyki ze strony stacji TVN. Broniąc swoich racji przed sądem ARP S.A. wygrała spór ze stacją TVN, o czym informowaliśmy w oświadczeniu z dnia 16.08.22.
Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. od początku swojego istnienia działa na rzecz rozwoju polskiej gospodarki realizując zadania o strategicznym znaczeniu. Jako spółka należąca do Skarbu Państwa ARP S.A. w ramach swoich kompetencji podejmowała i nadal będzie podejmować działania na rzecz szeroko rozumianego interesu publicznego. Tak było również w przypadku realizacji projektu „Polskie szwalnie”. Wszystkie pieniądze wydane przez ARP S.A. na program „Polskie szwalnie” służyły ratowaniu życia i zdrowia ludzkiego oraz wsparciu polskich przedsiębiorców i pracowników z branży tekstylno-odzieżowej. Cel ten udało się zrealizować. Natomiast wnioski i zalecenia NIK wdrażamy na bieżąco. Będą one również ważnymi wskazówkami na przyszłe sytuacje kryzysowe.”
Stalowa Wola: Raport NIK z kontroli programu produkcji maseczek i odpowiedź ARP
