Świętokrzyscy parlamentarzyści PiS Krzysztof Lipiec i Marek Kwitek zwrócili się do premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie map zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego.
Treść pisma poniżej:
Sandomierz dn. 19 marca 2021 r.
Marek Kwitek
Poseł na Sejm RP
Krzysztof Lipiec
Poseł na Sejm RP
Szanowny Pan
Mateusz Morawiecki
Prezes Rady Ministrów
W związku z publikacją w dniu 22 października 2020 roku, na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Środowiska i Klimatu – rozporządzenia dotyczącego map zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego, wnioskujemy do Pana Premiera w imieniu mieszkańców i samorządów leżących na obszarze działania Zlewni Wisły sandomierskiej o rozważenie możliwości wprowadzenia krótszego terminu ich aktualizacji. Mapy te zgodnie z art. 171 ust. 8 ustawy – Prawo wodne oraz art. 14 Dyrektywy Powodziowej, podlegają przeglądowi oraz w razie potrzeby aktualizacji w cyklach 6-letnich. Wniosek ma swoje uzasadnienie z powodu kilku przesłanek, na które składają się zakres i skala prowadzonych przez PGW Wody Polskie inwestycji, na rzecz poprawy bezpieczeństwa powodziowego w Polsce oraz konieczności szybszego dopasowywania rozwiązań o charakterze legislacyjnym do stanu faktycznego budowli przeciwpowodziowych.
Od momentu powstania PGW Wody Polskie obserwujemy skokowy wzrost inwestycji w kluczowe obiekty hydrotechniczne podnoszące stan bezpieczeństwa powodziowego. W obszarze Powiatu Sandomierskiego na przestrzeni ostatnich dwóch lat były to działania modernizujące wały rzek Wisły, Sanu, Łęgu, Trześniówki, ale również budowa lub przebudowa przepompowni wody, czy wymiana śluz wałowych. W tym roku, wg. informacji przekazywanych przez PGW Wody Polskie sfinalizowany zostanie projekt „Ochrony Przeciwpowodziowej Sandomierza” za blisko 220mln zł. Przedsięwzięcie to ma za zadanie poprawić stan ochrony przeciwpowodziowej Sandomierza, zabezpieczyć osiedle mieszkaniowe oraz Hutę Szkła Pilkington przed zalewem od rzeki Wisły i Trześniówki, poprzez rozbudowę wału opaskowego, bramy portowej i przepompowni „Koćmierzów” i „Nadbrzezie”. Rozbudowane i przebudowane zostały także zbiorniki retencyjno-wyrównawcze, które zabezpieczą dolinę Koprzywianki przed powodzią. Na ukończeniu jest wzmacnianie lewego i prawego wału rzeki Koprzywianki, co zdecydowanie poprawi ochronę przed podtopieniami oraz zmniejszy ryzyko występowania powodzi w miejscowościach Zajeziorze, Szewce i Sośniczany oraz okolicznych terenów. Wybudowane i rozbudowane zostały tam również przepompownie.
Zakładanym celem społeczno-gospodarczym inwestycji jest ochrona życia i mienia społeczności Sandomierza oraz mieszkańców najbliższych gmin nadwiślańskich przed skutkami powodzi, porównywalnej do tej tragicznej z 2010 roku. Zwiększenie ochrony przeciwpowodziowej Sandomierza, umożliwi przepuszczenie fali powodziowej bez powodowania istotnych strat. Poprawa stopnia bezpieczeństwa przeciwpowodziowego Sandomierza i gmin ościennych będzie stymulować rozwój gospodarczy w regionie. Realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do zwiększenia wzrostu atrakcyjności inwestycyjnej regionu, co pozwoli na utworzenie nowych miejsc pracy i poprawi warunki życia mieszkańców miasta Sandomierza oraz gmin nadwiślańskich. Przedmiotowe przedsięwzięcie stanowi składnik ochrony przeciwpowodziowej obszaru Górnej Wisły i wpisuje się w realizację rządowych planów związanych z ochroną przeciwpowodziową kraju.
Realizacja projektu „Ochrony Przeciwpowodziowej Sandomierza” odpowiada na szerokie zapotrzebowanie ochrony przeciwpowodziowej zapewniając ochronę dla ok. 20 tys. mieszkańców m.in. doświadczonych podczas powodzi w 2010 roku, podniesie poziom ochrony przeciwpowodziowej dla ok. 3 976 gospodarstw domowych oraz ochroni ok. 11262 ha terenów w obszarze Sandomierza i okolicznych gmin takich jak: Samborzec, Koprzywnica, Łoniów, Baranów Sandomierski, Gorzyce, Dwikozy, Zawichost.
W ramach nowelizacji Prawa wodnego w 2015 roku, wynikającego z unijnej Dyrektywy Powodziowej wprowadzono obowiązek przygotowania map zagrożenia i ryzyka powodziowego – instrumentu, który jest istotny z punktu widzenia planowania przestrzennego oraz skutecznej ochrony przeciwpowodziowej. Bez tych zmian nie byłoby możliwe uruchomienie potężnych środków unijnych na inwestycje w gospodarkę wodną i ochronę przeciwpowodziową. W skład zaktualizowanych map wchodzą mapy sporządzone w I cyklu (2012-15) i nowe mapy dla obszarów i typów powodzi wskazanych w wyniku przeglądu i aktualizacji wstępnej oceny ryzyka powodziowego zakończonej w 2018 roku.
Również 1 stycznia 2018 roku weszła w życie ustawa Prawo wodne, która wprowadziła nowe uregulowania w zakresie budowy mieszkaniowej i prowadzenia inwestycji na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią. Do tej pory na terenach zalewowych powstało wiele nieruchomości mieszkaniowych, firm świadczących usługi, przedsiębiorstw. Budowano nie bacząc na zagrożenie, jakie niesie za sobą tego typu lokalizacja. Gminy, jako organ administracji samorządowej, którego zadaniem statutowym jest czuwanie nad bezpieczeństwem powodziowym mieszkańców, nie zawsze były konsekwentne w zakresie swojego działania. Niestety pomimo przykrych doświadczeń z lat ubiegłych związanych z powodziami, często, na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, dawały przyzwolenie na posadowienie domów na terenach zalewowych.
Zgodnie z ustawą Prawo wodne, bezpieczeństwo powodziowe na obszarach szczególnie zagrożonych powodzią, zostało powierzone nowo utworzonemu Państwowemu Gospodarstwu Wodnemu – Wody Polskie. W zakresie ochrony przed powodzią Wody Polskie współdziałają z organami administracji rządowej i samorządowej. Przed 2018 rokiem również nie wolno było zabudowywać obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, ale była procedura uzyskiwania odstępstw od zakazów zabudowy. Obecnie należy w takich sytuacjach dokonywać uzgodnień z Wodami Polskimi, które muszą uwzględniać prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi, poziom zagrożenia powodziowego, proponowaną zabudowę i zagospodarowanie terenu położonego na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią, a także jego aktualne zagospodarowanie i dotychczasowe przeznaczenie. Uzgodnienia te następują w formie decyzji, w której określane są wymagania lub warunki dla planowanej zabudowy oraz planowanego zagospodarowania terenów położonych na obszarze szczególnego zagrożenia powodzią. Należy podkreślić, że Wody Polskie z całą starannością rozpatrują poszczególne przypadki i trudno jest czynić w tej sytuacji uogólnienia, ale odmowy się zdarzają.
Przed 22 października 2020 roku, mapy w przypadku rzek obwałowanych zawężone były do obszarów powodziowych międzywala, natomiast dla rzek nieobwałowanych, tam gdzie były wyznaczone strefy szczególnego zagrożenia powodzią RZGW wydawało opinie do warunków zabudowy, odnosząc się do zasięgu strefy z podaniem głębokości zalania. Obecnie mapy zagrożenia powodziowego nie tylko zawierają sygnaturę liniową wzdłuż wałów, którym grozi ewentualne przelanie wody przez ich koronę, ale pokazują na jednym podkładzie mapowym zasięg zagrożenia, jaki wiąże się z zaistnieniem takiej sytuacji.
Panie Premierze! Opublikowanie w dniu 22 października 2020 roku nowych map zagrożenia i ryzyka powodziowego wywołało falę dyskusji wśród mieszkańców i władz samorządowych. Okazało się że w Sandomierzu, zwłaszcza prawobrzeżnym, jak również w wielu nadwiślańskich gminach, z dnia na dzień w maksymalny sposób rozszerzył się obszar szczególnego zagrożenia powodzią. Często są to tereny o gęstej zabudowie mieszkalnej, jak również tereny inwestycyjne i uprzemysłowione, które już historycznie zostały tak ukształtowane a ich dalszy rozwój może być bardzo mocno ograniczony, czy wręcz niemożliwy. Mieszkańcy nagle zdali sobie sprawę, że w drastyczny sposób spadła wartość ich działek i nieruchomości. Huta Szkła Pilkington w Sandomierzu, która została obroniona podczas powodzi w 2010 roku, nigdy nie powinna powstać na tych terenach zalewowych, ale istnieje i produkuje szkło najwyższej jakości i daje kilka tysięcy miejsc pracy. Zmiana wcześniejszych decyzji, często błędnych jest niemożliwa a ich skutki są i dotykają mieszkających tu ludzi.
W związku z zaistniałą sytuacją odbyły się spotkania i sesje w samorządach, które przyjęły stanowiska wyrażające głęboki niepokój w sprawie aktualizacji map zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego. Wszyscy mamy świadomość, jak ważne jest bezpieczeństwo mieszkańców i ochrona przeciwpowodziowa, ale utrudnienie, czy wręcz uniemożliwienie dalszego rozwoju tego ważnego dla Polski regionu musić budzić obawy i zdenerwowanie. Z jednej strony mapy są wielkim dobrem, których głównym przeznaczeniem jest prezentacja obszarów zagrożenia powodziowego, czyli terenów, na których powódź może mieć miejsce. Pokazują także konsekwencje społeczne i gospodarcze, przy założeniu określonego prawdopodobieństwa jej wystąpienia, dla powodzi zdarzających się raz na kilka, kilkadziesiąt i kilkaset lat.
Mapy stanowią ważne źródło informacji dla mieszkańców i administracji na danym obszarze przy podejmowaniu odpowiedzialnych decyzji. Do ich sporządzenia zastosowano najnowocześniejsze metody, narzędzia i techniki badawcze, które pozwalają na szczegółowe określenie newralgicznych miejsc, gdzie może dojść do potencjalnego zalania wodami powodziowymi, mamy również możliwość zapoznania się z danymi dotyczącymi zasięgu obszarów zagrożenia. Każdy z mieszkańców Polski może sprawdzić, czy obszar jaki zamieszkuje zagrożony jest powodzią z dokładnością do danej ulicy i domu. Na mapach prezentowane są informacje na temat poziomu zagrożenia powodziowego: zasięgu zalania, możliwej głębokości wody, rzędnych zwierciadła wody, czy rzędnych korony wałów przeciwpowodziowych. Znajdują się tam również dane o potencjalnych negatywnych skutkach powodzi, m.in. wysokości potencjalnych strat powodziowych, szacunkowej liczbie mieszkańców zagrożonych powodzią, zalanych budynkach, możliwych stratach w środowisku, dziedzictwie kulturowym i działalności gospodarczej. Mogą też być wsparciem w procesie wprowadzenia normatywów, określających zasady ubezpieczenia ludzi i majątku trwałego na terenach zagrożonych powodzią.
Mieszkańcy Sandomierza i okolicznych gmin nadwiślańskich doceniają znaczenie tych map dla ich bezpieczeństwa, ale chcą również wierzyć, że przez ostatnie dwa lata w ogromny sposób wzrosła ochrona przeciwpowodziowa tych obszarów, poprzez realizację potężnych przedsięwzięć przeciwpowodziowych, które nie mogły zostać uwzględnione na etapie aktualizacji map zagrożenia powodziowego i map ryzyka, z racji trwającego jeszcze procesu inwestycyjnego.
Panie Premierze! Jesteśmy przekonani, że efekty realizacji tych inwestycji powinny przełożyć się pozytywnie na zasięg map powodziowych i wyznaczonych stref zalania, co bezpośrednio przełoży się na proces wydawanych warunków zabudowy.
Będąc świadomym faktu, że modelowanie hydrauliczne to proces wymagający czasu, wnioskujemy do Pana Premiera, w imieniu mieszkańców i przedsiębiorców Ziemi Sandomierskiej, o jak najszybszą analizę możliwości zaktualizowania wspomnianych map, z uwzględnieniem efektów wymienionych zadań, jak również z uwzględnianiem kompleksowego oddziaływania efektów innych inwestycji Wód Polskich zakończonych w całej zlewni rzeki Wisły w latach 2018-2020. Podjęcie jeszcze w tym roku, przez PGW WP działań na rzecz aktualizacji map zagrożenia i ryzyka powodziowego, w celu ich wprowadzenia do stosowania z początkiem 2022 roku (styczeń – luty) zostanie bardzo korzystnie odebrana przez samorządy, zaangażowane w wydawanie warunków zabudowy (gminy) i pozwoleń na budowę (starostwa). Sprawa bezpieczeństwa i ochrona przeciwpowodziowa powinna być w sposób racjonalny wyważona z możliwością dalszego życia i rozwoju na tym szczególnym obszarze.
Panie Premierze! Mieszkańcy i przedsiębiorcy, którzy swoje życie i pracę związali z tym pięknym, bogatym i tak zasłużonym dla dziejów Polski regionem, dawnym Centralnym Okręgiem Przemysłowym, którego stolicą był Sandomierz, są przekonani, że Pana decyzja będzie pozytywna i uwzględni ich oczekiwania, co stworzy perspektywę dalszego rozwoju Ziemi Sandomierskiej.
