Budynek Liceum Ogólnokształcącego w Chobrzanach i lasek Choiny zmienił się w plan filmowy. Telewizja Polska kręciła tam zdjęcia do reportażu o działającej w tej szkole 70 lat temu grupie chłopaków niegodzących się na komunistyczne rządy w Polsce. Założyli oni nielegalną Podziemną Organizację Wojskową, która działała z przerwami w latach 1950 -1952. Film nosi tytuł „Cena Wierności – Podziemna Organizacja Wojskowa w Chobrzanach” a w rolę ówczesnych licealistów wcielili się dzisiejsi uczniowie szkoły.
O szczegółach mówi dyrektor Liceum Ogólnokształcącego w Chobrzanach Robert Soja:
O tym, jaką cenę zapłaciła młodzież i jakie były jej dalsze losy, będzie się można przekonać oglądając film pt. „Cena Wierności – Podziemna Organizacja Wojskowa w Chobrzanach” w poniedziałek 21 grudnia na kanale TVP HISTORIA o godzinie 18.15.
Joanna Sarwa
W rolę ówczesnych licealistów wcielili się dzisiejsi uczniowie szkoły:
Mikołaj Kapuściński kl. II LO– jako Sławomir Płaza
Marcin Śmiechowski kl. III LO– jako Zenon Surowiec
Piotr Kortyka kl. III LO– jako Bogdan Giza
Wiktor Kapusta kl. III LO– jakoSeweryn Drzymalski
Wojciech Winiarczyk kl. III LO– jako Zdzisław Grzesik w 1952 roku.
Filip Winiarczyk kl. I LO– jako Zdzisław Grzesik w 1950 roku.
Michał Krupa kl. II LO– jako przewodniczący szkolnego koła ZMP
Kacper Adamczyk kl. II LO– jako działacz szkolnego koła ZMP
Marta Lasota kl. III LO – jako uczennica Liceum w latach 50 – tych
Anna Białek kl. II LO– jako uczennica Liceum w latach 50 -tych
Kinga Lachtara kl. II LO– jako uczennica Liceum w latach 50 – tych
Okoliczności powstania Podziemnej Organizacji Wojskowej w Państwowym Gimnazjum Ogólnokształcącym w Chobrzanach mają związek z ówczesną sytuacją, jaka miała miejsce na terenie kraju. W tamtym czasie w Polsce trwał okres wzmożonego stalinizmu. Doszło do unifikacji życia politycznego, społecznego i gospodarczego. Na terenie placówek oświatowych główną rolę w życiu społeczności uczniowskiej odgrywała ZMP. Kontrolowała ona działalność innych organizacji szkolnych. Przynależność do niej była obowiązkowe, a odmowa przystąpienia do niej groziła nawet wydaleniem ze szkoły. ZMP na swoich zebraniach kontrolowała aktywność uczniów, krytykując ich bierność, prowadziła indoktrynacje polityczną młodzieży, krytykowała Kościół katolicki, zachwalała panujący w ZSRR i Polsce ustrój, oczerniając przedwojenne władze kraju oraz niepodległościowe podziemie z II wojny światowej i po niej.
Właśnie ta wszechwładza ZMP na terenie szkoły w Chobrzanach oraz bezpośrednia krytyka trzech członków miała bezpośredni wpływ na decyzję o powstaniu nielegalnej organizacji wśród uczniów gimnazjum w Chobrzanach. W marcu 1950 roku podczas spotkania szkolnego koła ZMP, Zarząd publicznie skrytykował za bierność organizacyjną Bogdana Gizę, Zdzisława Grzesika i Zenona Surowca. Po zakończonym zebraniu przejęci dokonaną w ich mniemaniu niesłuszną krytyką postanowili założyć organizację, wstępnie przyjmując roboczą nazwę Młodzieżowe Wojsko Polskie/Młodzieżowa Walka Polityczna. Początkowo organizacja wg zeznań B. Gizy miała torpedować działania przewodniczącego szkolnego ZMP Zygmunta Wrony, który miał wręcz wszechwładzę w organizacji, dobre kontakty z działaczami PZPR i dyrekcją szkoły. Pod koniec marca 1950 roku do organizacji zostali zwerbowani: Sławomir Płaza, Surowiec Zygmunt, Stawecki Stefan, Drzymalski Seweryn, Chaja Mieczysław, Rędziak Zygmunt, Górecki Marian.
W kwietniu 1950 roku odbyło się zebranie robocze organizacji. Podczas tego spotkania przyjęto nazwę, Podziemna Organizacja Wojskowa. W czasie następnych spotkań w kwietniu i maju przyjęto strukturę organizacyjną: dowódcą został Bogdan Giza, zastępcą Zdzisław Grzesik, kierownikiem wydziału uzbrojenia Zenon Surowiec, kierownikiem wydziału uzbrojenia Zdzisław Grzesik i Seweryn Drzymalski.
Jako główny cel POW w tym czasie miała być walka z aktywem ZMP w szkole, zrywanie plakatów propagandowych, niszczenie portretów przywódców politycznych, pisanie ulotek i odezw o charakterze antypaństwowym i anty ustrojowych. Ponadto członkowie POW podjęli decyzję o pozyskiwaniu i gromadzeniu broni palnej. Podczas spotkań uczestnicy na sugestie Seweryna Drzymalskiego postanowili nawiązać kontakt z ambasadą USA w Warszawie. Aby zdobyć środki na wyjazd do stolicy, postanowiono starać się je uzyskać od okolicznych księży parafialnych. Mimo prób, proboszczowie odmawiali jakichkolwiek kontaktów o charakterze nielegalnym.
Działalność POW zamiera po czerwcu 1950 roku. Ma to związek z wakacjami, a od nowego roku szkolnego nie podjęto działań w sprawie wznowienia działalności organizacji.
Jesienią 1951 roku Stawecki Stefan i Grzesik Zdzisław podczas rozmowy z Surowcem Zygmuntem proponują odnowienie działalności organizacji. Podjęto decyzję o werbunku innych uczniów. Otworzona POW działała zaledwie kilka dni w listopadzie 1951 roku. Podczas jednego ze spotkań opracowano statut organizacji, który 20 XI 1951 roku został zaakceptowany. Decyzja o zaprzestaniu działalności POW miała związek z podejrzeniami, że UB wpadła na trop organizacji. Po 22 XI 1951 w obawie przed karą, POW kończy działalność. W styczniu 1952 roku większość członków POW zostaje aresztowana, osadzona w areszcie UB w Sandomierzu i poddana ciężkiemu śledztwu. W maju tego roku zapadają wyroki skazujące od roku do czterech lat. Karę odbywają w więzieniach w Jaworznie i Sosnowcu oraz w ośrodkach pracy więźniów w Jaworznie Chrusty i Sośnicy. W 1952 na mocy amnestii złagodzono wyroki i większość skazanych wyszła na wolność w grudniu 1952 roku. (Tomasz Styczeń)
O tym, jaką cenę zapłacili buntownicy i jakie były ich dalsze losy będzie się można przekonać, oglądając film pt. „Cena Wierności – Podziemna Organizacja Wojskowa w Chobrzanach” 21 grudnia na kanale TVP HISTORIA o godzinie 18.15.
Koordynatorem projektu ze strony szkoły był Tomasz Styczeń – nauczyciel historii i wiedzy o społeczeństwie w Zespole Placówek Oświatowych w Chobrzanach.
Fot. Sławomir Mazur TVP Kielce
